Z pojęciem cesji spotkać się możemy np. zaciągając kredyt hipoteczny, ale nie tylko. Na czym dokładnie polega cesja i na co trzeba uważać? W jakich sytuacjach się ją stosuje? Poszukajmy wspólnie odpowiedzi!
Co to jest cesja?
Cesja (łac. cessio) dosłownie oznacza ustąpienie. W świecie ekonomii cesja to umowa cywilnoprawna, na mocy której przenosi się (czy inaczej ceduje) prawo do wierzytelności z jednej osoby na drugą.
Co to oznacza? W praktyce dotychczasowy wierzyciel (cedent) odstępuje należne mu świadczenie (dług) innej osobie lub firmie (cesjonariuszowi). Ten właśnie nowy wierzyciel zyskuje prawo do egzekucji zadłużenia od danego dłużnika na swój rachunek.
Jakie są rodzaje cesji?
Oprócz rozumienia cesji w sposób przedstawiony powyżej prawo dopuszcza także przelew powierniczy. Również tutaj ma miejsce scedowanie wierzytelności na cesjonariusza. Ten ściąga dług we własnym imieniu, ale na rachunek cedenta.
Na czym polega cesja wierzytelności?
Zacznijmy znów od definicji wierzytelności. Oznacza ona prawo żądania zapłaty lub innego świadczenia od dłużnika. Jeśli mówimy o osobach fizycznych, taka wierzytelność powstaje poprzez zaciąganie kredytów hipotecznych, gotówkowych, branie pożyczek i zawieranie umowy ubezpieczenia. Natomiast w przypadku firm wchodzi w grę jeszcze faktoring i leasing.
O cesji wierzytelności mówimy zwykle wtedy, gdy wierzyciel rezygnuje z przysługującego mu prawa do zapłaty i odstępuje je innemu podmiotowi, np. firmie windykacyjnej. Dzięki takiej operacji cesjonariusz może domagać się zarówno zwrotu należności, jak i odsetek. Oczywiście cesjonariusz musi także wziąć pod uwagę ryzyko, że dług, który przejmie, może być nieosiągalny. Taka sytuacja zdarza się, gdy dłużnik nie ma już żadnego majątku.
W jaki sposób dokonuje się cesji wierzytelności?
Cesję wierzytelności dokonuje się na postawie umowy (powinna być ona pisemna). Prawo nie wymaga konkretnej formy, poza jednym wyjątkiem opisanym w art. 511 kodeksu cywilnego, brzmiącym: „Jeżeli wierzytelność jest potwierdzona pismem, przelew tej wierzytelności powinien być również pismem stwierdzony […]”.
Kiedy możliwa jest cesja kredytu hipotecznego?
Na początek przypomnijmy, że kredyt hipoteczny jest wyjątkowym i specyficznym produktem finansowym. Dlatego też stronami zobowiązania są nie tylko bank i kredytobiorca, ale też trzeci element – zakupiona nieruchomość.
Najczęściej kojarzymy cesję kredytu hipotecznego z przeniesieniem go na inną osobę. Może tak się zdarzyć np. wtedy, gdy małżonkowie w trakcie spłaty kredytu decydują się na rozwód. W tym wypadku jedna strona przenosi na drugą prawa i obowiązki kredytobiorcy. Musimy przy tym pamiętać, że cesja dokonywana z pominięciem kredytodawcy może okazać się dla nas niekorzystna.
Jakie mogą być inne okoliczności cesji kredytu hipotecznego? Może się również zdarzyć, że bank zostanie zmuszony do cofnięcia lub zmiany warunków umowy np. w przypadku cesji mieszkania.
Do tego doprowadzić mogą sami zadłużeni – gdy wystąpią oni do banku z propozycją cesji kredytu hipotecznego na inną nieruchomość. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy chcą zmienić mieszkanie na większe lub przenieść się do innej miejscowości.
Cesja – zabezpieczenie dla banku?
Czy cesja ma też jakąś funkcję zabezpieczającą? Oczywiście!
Dla jasności przypomnijmy, że wierzyciel, który wykłada środki na zakup nieruchomości, chce również jak najlepiej zabezpieczyć swoje interesy. Z tego powodu nakładany jest na dłużnika obowiązek ubezpieczenia domu czy też mieszkania. Jakie przychodzą z tego korzyści?
Gdyby doszło do zniszczenia budynku, towarzystwo ubezpieczeniowe wypłaca odszkodowanie bezpośrednio instytucji finansowej. Podstawą tych działań jest właśnie cesja umowy ubezpieczeniowej.
Cesja umowy deweloperskiej
Cesja umowy deweloperskiej nazywana jest też przelewem i pozwala na uzyskanie prawa do nieruchomości. Takie operacje były bardzo popularne w okresie boomu na rynku nieruchomości, ale są spotykane także dziś.
Jak się domyślamy, cesja taka będzie wymagała zgody dewelopera.
Polecamy też: Normy dźwigania w pracy
Cesja leasingu
Tutaj również zacznijmy od definicji leasingu. W skrócie można powiedzieć, jest on formą nabywania środków trwałych, bardzo popularną wśród przedsiębiorców. Dzięki leasingowi mają oni szansę na pozyskanie sprzętu niezbędnego do rozpoczęcia działalności lub jej rozwoju.
Spróbujmy sobie teraz wyobrazić, że chcemy dokonać cesji samochodu, który wzięliśmy w leasing. Na czym będzie polegać ta operacja?
Jako leasingobiorcy przeniesiemy swoje prawa i obowiązki na rzecz innego podmiotu bądź osoby, które chce przyjąć od nas pojazd. Jako aktualni użytkownicy staniemy się cedentami, a nasi wspólnicy w tym procesie – cesjonariuszami.
Konieczne jest tu jednak spełnienie co najmniej jednego warunku: aktualny właściciel pojazdu musi znaleźć osobę chętną na przejęcie leasingu oraz wystąpić do leasingodawcy o zgodę na cesję. Oba czynniki muszą zostać spełnione, by proces ten zakończył się sukcesem.
Cesja ubezpieczenia
Cesja ubezpieczenia dotyczyć może nie tylko przeniesieniu kredytu hipotecznego, ale też kredytu na zakup samochodu lub leasingu. Czym ona dokładnie jest?
Cesja ubezpieczenia przenosi prawa z zawartej umowy ubezpieczenia (która zobowiązuje ubezpieczyciela do wpłaty odszkodowania lub jego części) na rzecz osoby trzeciej lub podmiotu. Uprawnionymi są zwykle banki lub firmy leasingowe.
Jeśli interesuje nas takie rozwiązanie, już w chwili zawierania polisy powinniśmy powiadomić o tym ubezpieczyciela albo złożyć wniosek już w trakcie jej trwania. To może dotyczyć ubezpieczenia domu, mieszkania, które odnoszą się do nieruchomości. W przypadku samochodów będziemy brać pod uwagę Autocasco.
Cesja a faktoring
Z faktoringiem do czynienia mają przedsiębiorcy, warto więc przybliżyć ten termin pozostałym czytelnikom. Jest to usługa finansowa polegająca na szybkiej zamianie faktur na gotówkę.
Kiedy spotykamy się z faktoringiem? Gdy przedsiębiorca (faktorant) przekazuje firmie udzielającej finansowania (faktorowi) faktury z odroczonym terminem płatności. Poprawia on tym samym płynność finansową swojej firmy.
Co ciekawe, wypłata pieniędzy może nastąpić nawet kilka minut po otrzymaniu faktur. Ale usługa ta jest możliwa wyłącznie wtedy, kiedy zadłużenie nie jest przeterminowane (przed upływem terminu płatności określonego na fakturze).
W związku z powyższym możemy dojść do słusznego wniosku, że w przypadku faktoringu dochodzi do cesji wierzytelności. Dlaczego?
Przedsiębiorca ma prawo do zapłaty z tytułu wystawionej faktury (dotyczącej sprzedaży towarów lub usług), które zostaje scedowane na faktora. Ten w ramach działalności gospodarczej zyskuje prawo do uzyskania zapłaty, przyjmując jednak ryzyko, że dłużnik może nie dokonać zapłaty.
Warto tu zaznaczyć, że samego faktoringu nie możemy traktować jako cesji. Dochodzi tutaj do scedowania praw na innego cesjonariusza, ale są również istotne różnice. Najważniejsza dotyczy tego, że cesja wierzytelności odnosi się do prostej, jednorazowej wymiany, a już faktoring oferuje usługi dodatkowe.
Przeczytaj też: Wycofanie wypowiedzenia – od A do Z
Umowa cesji: kogo dotyczy?
Kto bierze udział w umowie cesji? Do stron należy:
- cedent (wierzyciel wyzbywający się prawa do wierzytelności),
- cesjonariusz (osoba trzecia nabywająca prawa i ryzyka związane z wierzytelnością).
A co z dłużnikiem? Ponieważ nie jest on stroną umowy, jego zgoda najczęściej nie jest wymagana do przeniesienia praw na cesjonariusza. Nie ma również obowiązku informowania dłużnika o zmianie wierzyciela.
W art. 509 kodeksu cywilnego § 1 możemy przeczytać: „Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania”.
Co może stać się przedmiotem cesji?
Po raz kolejny z odpowiedzią na to pytanie przyjdzie nam kodeks cywilny. Co z niego wynika? Otóż przedmiotem cesji mogą być wszystkie wierzytelności z wyłączeniem tych, których cedowanie jest zabronione przez przepisy prawa lub zapisy umowy.
Takim niezbywalnym ograniczeniem jest wynagrodzenie za pracę, co wynika z treści art. 84 Kodeksu pracy. Gdyby jednak treść umowy między dłużnikiem a wierzycielem umowy zawierała klauzulę, że potrzebne jest uzyskanie zgody dłużnika, to bez niej nie można cesji wykonać.
Poza tym przedmiotem cesji może stać się cała kwota długu lub jej określona część, a także wierzytelności pieniężne przedawnione i przyszłe.
Cesja: na co trzeba uważać?
Pamiętajmy, że celem umowy cesji wierzytelności jest danie wierzycielowi szerszych i szybszych możliwości uzyskania środków finansowych. Cesja jest też uniwersalna: mogą ją przeprowadzić osoby fizyczne oraz przedsiębiorcy. Natomiast cesjonariusze czynności windykacyjne mogą przeprowadzić sami lub powierzyć je wyspecjalizowanym firmom.
Na co powinniśmy zwrócić tutaj uwagę?
Z pewnością przedmiotem naszego szczególnego zainteresowania powinna być umowa cesji, która musi mieć tę samą formę co wierzytelność (np. na piśmie). Choć jest to polecane właściwie w każdej sytuacji.
W przypadku umowy cesji nie mamy wzorca lub szablonu. W dokumencie powinny się jednak znaleźć:
- szczegółowe informacje odnośnie do samej wierzytelności,
- tytuł, z jakiego ona przysługuje,
- określenie stron stosunku prawnego.
Należy także dołączyć dokument potwierdzający istnienie wierzytelności, co bardzo pomoże w wypadku konieczności egzekucji.
Ponadto bardzo ważne jest sprawdzenie, czy zawierając umowę cesji wierzytelności, umieszczamy tam także zapis o konieczności poinformowania o cesji dłużnika. Zwykle jest to w interesie cesjonariusza – nabywca wierzytelności jest pewien, że dłużnik zostanie poinformowany o zmianie wierzyciela i aktualnym numerze rachunku bankowego, na który ma dokonywać spłat zadłużenia.
Kodeks cywilny przestrzega także przed tym, by na skutek zawarcia umowy cesji, nie pogorszyć sytuacji finansowej dłużnika.
Warto tu jeszcze dodać, że umowa cesji jako czynność cywilnoprawna podlega podatkowi (PCC), który wynosi 1% ceny rynkowej przedmiotu cesji.
Jakie są konsekwencje niepoinformowania o cesji dłużnika?
Oczywiście sprzedaż wierzytelności nie wymaga ani zgody, ani nawet informowania o tym dłużnika. Czy zawsze jest to jednak korzystne?
Przysparza to dodatkowych trudności – np. dłużnik będzie spłacać zobowiązania poprzedniemu właścicielowi praw. Jak go zatem poinformować?
Najlepszym rozwiązaniem jest stworzenie odpowiedniego dokumentu. Takie zawiadomienie powinniśmy podpisać i wysłać do dłużnika już bez kopii umowy cesji czy innych załączników. Co jeszcze da nam takie postępowanie?
Możemy dowiedzieć się w takim wypadku również tego, czy cedent działa wobec nas uczciwie: czy dług nie został już spłacony lub rozłożony na raty. Gdyby do tego doszło, możemy domagać się rekompensaty właśnie od poprzedniego wierzyciela.
Co ciekawe, zgodnie z cytowanym już art. 512 Kodeksu cywilnego to zbywca wierzytelności (cedent) powinien zawiadomić dłużnika o cesji.
0
0
