Rękojmia i gwarancja to pojęcia, które bardzo często pojawiają się w kontekście umów sprzedaży, zwłaszcza przy zakupach produktów konsumpcyjnych. Mimo że obydwa terminy dotyczą odpowiedzialności sprzedawcy wobec kupującego, różnią się one zasadniczo w swoim charakterze, zasięgu i sposobie dochodzenia roszczeń. Warto znać różnice między nimi, aby wiedzieć, z jakich praw można skorzystać w przypadku problemów z zakupionym produktem. W artykule szczegółowo omówimy, czym są te instytucje, jakie obowiązki nakładają na sprzedawcę, a także jak skutecznie egzekwować swoje prawa.
Rękojmia – co to jest?
Rękojmia to mechanizm ochrony kupującego wynikający bezpośrednio z przepisów prawa. Uregulowana jest ona w Kodeksie cywilnym (art. 556–576 Kodeksu cywilnego), a więc jest to narzędzie, które działa automatycznie z mocy prawa, niezależnie od tego, czy sprzedawca o niej wspomniał w umowie sprzedaży. Rękojmia obejmuje odpowiedzialność sprzedawcy za wady fizyczne i prawne sprzedanej rzeczy.
Wada fizyczna to najprościej mówiąc taka, która powoduje, że towar jest niezgodny z umową – na przykład nie ma cech, które sprzedawca obiecał lub jest wadliwy w inny sposób, uniemożliwiający jego normalne użytkowanie. Przykładem może być sytuacja, gdy zakupiona lodówka przestaje działać po kilku dniach użytkowania lub samochód, który miał być bezwypadkowy, okazuje się powypadkowy.
Wada prawna natomiast występuje, gdy kupujący nie może swobodnie korzystać z rzeczy, ponieważ np. jest ona obciążona prawami osób trzecich (np. służebności, zastaw).
Kluczowe jest to, że rękojmia działa automatycznie. Kupujący nie musi podpisywać żadnych dodatkowych umów ani żądać jej od sprzedawcy. Co więcej, sprzedawca nie może wyłączyć odpowiedzialności z tytułu rękojmi, chyba że chodzi o transakcję między przedsiębiorcami i wyłączenie to zostało zawarte w umowie sprzedaży.
Jak długo działa rękojmia?
Okres obowiązywania rękojmi zależy od charakteru sprzedanego towaru. Zgodnie z przepisami, odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne wynosi 2 lata od momentu wydania rzeczy kupującemu. W przypadku nieruchomości jest to 5 lat. Istotne jest to, że jeżeli wada ujawni się w ciągu pierwszego roku od zakupu, to zakłada się, że istniała ona już w chwili wydania rzeczy – w takim przypadku to na sprzedawcy spoczywa obowiązek udowodnienia, że wada powstała później.
Warto jednak podkreślić, że kupujący ma obowiązek zawiadomić sprzedawcę o wadzie w rozsądnym terminie od jej wykrycia. Prawo mówi, że kupujący powinien to zrobić nie później niż w ciągu roku od momentu zauważenia wady. W przeciwnym razie traci on uprawnienia wynikające z rękojmi.
Gwarancja – dodatkowe zabezpieczenie
W odróżnieniu od rękojmi, gwarancja nie jest obowiązkowa. Jest to dobrowolne zobowiązanie, które może zostać udzielone przez producenta, importera lub sprzedawcę. Gwarancja, jako instytucja, ma na celu zapewnienie kupującemu dodatkowej ochrony poza rękojmią, a jej zakres i warunki zależą od tego, co zostanie określone w dokumencie gwarancyjnym.
Gwarancja najczęściej obejmuje zobowiązanie do naprawy towaru, jego wymiany, a czasem także zwrotu pieniędzy, jeśli produkt okaże się wadliwy. Ważne jest jednak to, że warunki gwarancji określa sam gwarant, a więc producent lub sprzedawca. Mogą one być mniej korzystne niż rękojmia lub wręcz przeciwnie – bardziej atrakcyjne, oferując dłuższy okres ochrony lub bardziej elastyczne zasady reklamacji.
Czym różni się gwarancja od rękojmi?
Podstawową różnicą między rękojmią a gwarancją jest to, że gwarancja nie wynika z przepisów prawa, lecz z dobrowolnego zobowiązania gwaranta. Co to oznacza w praktyce? Gwarancja jest dodatkową formą ochrony, która może, ale nie musi zostać udzielona. To gwarant określa jej zakres – może to być ochrona wyłącznie na wybrane elementy produktu, np. na silnik w samochodzie, a na pozostałe części odpowiedzialność nie będzie obejmowała.
Drugą różnicą jest to, że podczas gdy rękojmia trwa zawsze minimum dwa lata, okres gwarancji może być różny. Zazwyczaj gwarancja wynosi rok, dwa lata, a czasem nawet pięć lat, jednak zależy to wyłącznie od gwaranta.
Warto też pamiętać, że rękojmia i gwarancja mogą działać równocześnie. Kupujący ma prawo wyboru, z którego narzędzia chce skorzystać. Jeśli wada produktu zostanie zauważona, klient może zdecydować, czy chce zgłosić reklamację z tytułu rękojmi, czy gwarancji. Ważne jest jednak, aby świadomie podjąć tę decyzję, ponieważ przepisy dotyczące rękojmi są bardziej korzystne dla konsumenta – szczególnie w kontekście automatyczności i długiego okresu odpowiedzialności sprzedawcy.
Jak bezpiecznie zawrzeć umowę na odległość? Wskazówki i przepisy
Najczęstsze błędy przy podpisywaniu umów kredytowychCo lepsze – rękojmia czy gwarancja?
Na pytanie, co jest lepsze: rękojmia czy gwarancja, trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi. Rękojmia jest bardziej pewnym narzędziem, ponieważ jej zakres wynika z prawa i działa niezależnie od decyzji sprzedawcy. Zapewnia ona ochronę przez minimum dwa lata, co jest istotne dla konsumentów, którzy dokonują zakupów o większej wartości, np. sprzętu elektronicznego, samochodów czy mebli.
Z kolei gwarancja może oferować dodatkowe korzyści. Jeśli producent zdecyduje się na udzielenie gwarancji, może ona obejmować naprawę lub wymianę towaru nawet po upływie terminu rękojmi. Dodatkowo, gwarancja często zapewnia bezpośredni kontakt z serwisem producenta, co bywa wygodniejsze niż reklamowanie towaru u sprzedawcy.
Jeśli konsument ma wybór, warto najpierw sprawdzić, jakie są warunki gwarancji i porównać je z prawami, jakie daje rękojmia. Czasami bardziej opłaca się skorzystać z rękojmi, gdyż zapewnia ona szerszą ochronę i jest mniej skomplikowana w egzekwowaniu. Gwarancja, chociaż bywa atrakcyjna, może mieć pewne ograniczenia, które nie występują w rękojmi.
Wady towaru – co robić?
Jeśli zauważymy wadę towaru, ważne jest, aby działać szybko i zgodnie z prawem. Pierwszym krokiem jest złożenie reklamacji – zarówno na podstawie rękojmi, jak i gwarancji. Należy to zrobić na piśmie, aby mieć dowód, że zgłosiliśmy problem. Warto w takim zgłoszeniu dokładnie opisać wadę, przedstawić dowód zakupu (paragon lub fakturę) oraz zaznaczyć, jakie żądania mamy wobec sprzedawcy.
Kupujący ma do wyboru kilka opcji: może żądać naprawy rzeczy, wymiany na nową, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy, jeśli wada jest istotna. Wybór należy do kupującego, ale sprzedawca może zaproponować inne rozwiązanie, jeśli uzna, że naprawa lub wymiana jest możliwa.
W przypadku gdy sprzedawca nie reaguje na zgłoszenie lub odmawia uznania reklamacji, warto skierować sprawę do powiatowego rzecznika konsumentów lub organizacji konsumenckich, które mogą pomóc w rozwiązaniu problemu.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania
Rękojmia to ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru, wynikająca z przepisów prawa i obowiązująca automatycznie. Gwarancja natomiast jest dobrowolnym zobowiązaniem gwaranta (najczęściej producenta), który ustala jej warunki. Rękojmia trwa minimum 2 lata, a gwarancja może mieć różny okres obowiązywania, ustalany przez gwaranta.
Rękojmia za wady fizyczne rzeczy ruchomych wynosi 2 lata od momentu wydania towaru kupującemu. W przypadku nieruchomości ten okres wynosi 5 lat. Wada musi zostać zgłoszona w rozsądnym terminie, najpóźniej do roku od jej wykrycia.
Tak, rękojmia i gwarancja mogą działać równocześnie. Kupujący ma prawo wyboru, z którego narzędzia chce skorzystać – może to być reklamacja na podstawie rękojmi lub na podstawie gwarancji. Warto porównać warunki obu tych mechanizmów, aby zdecydować, która opcja jest bardziej korzystna.
Kupujący może żądać: naprawy rzeczy, wymiany na nową, obniżenia ceny, a w przypadku wad istotnych – może odstąpić od umowy i żądać zwrotu pieniędzy. Wybór należy do kupującego, ale sprzedawca może zaproponować inne rozwiązanie, jeśli naprawa lub wymiana jest możliwa i nie wymaga nadmiernych kosztów.
W przypadku transakcji z konsumentami sprzedawca nie może wyłączyć ani ograniczyć odpowiedzialności z tytułu rękojmi. Wyjątkiem są transakcje między przedsiębiorcami, gdzie odpowiedzialność ta może być wyłączona lub ograniczona w umowie.
Jeśli sprzedawca odmawia uznania reklamacji, można zwrócić się do powiatowego rzecznika konsumentów lub skorzystać z pomocy organizacji konsumenckich. W razie konieczności, możliwe jest również skierowanie sprawy do sądu, gdzie kupujący może dochodzić swoich praw wynikających z rękojmi lub gwarancji.
Nie, gwarancja może obejmować tylko wybrane elementy lub części produktu, a jej warunki są ustalane przez gwaranta. Warto dokładnie zapoznać się z treścią karty gwarancyjnej, aby wiedzieć, jakie wady są objęte gwarancją, a które mogą zostać wyłączone.
Tak, rękojmia obowiązuje również przy zakupach od osób prywatnych, choć sprzedawca może wyłączyć swoją odpowiedzialność w umowie. Jeśli takiego wyłączenia nie ma, kupujący nadal ma prawo do rękojmi. Warto jednak pamiętać, że w przypadku zakupu od osoby prywatnej mogą obowiązywać inne zasady niż przy zakupach od przedsiębiorców.
Tak, jeśli wada zostanie ujawniona w ciągu 2 lat od momentu zakupu, kupujący nadal ma prawo do zgłoszenia reklamacji na podstawie rękojmi. Ważne jest jednak, aby zgłosić wadę w rozsądnym terminie, najlepiej od razu po jej wykryciu.
Jeżeli uszkodzenie wynika z wad konstrukcyjnych, materiałowych lub innych wad ukrytych produktu, można złożyć reklamację z tytułu rękojmi lub gwarancji. W przypadku, gdy uszkodzenie nastąpiło na skutek niewłaściwego użytkowania, sprzedawca może odmówić uznania reklamacji.
0
0
